คงมีเพื่อนๆหลายคนอาจสงสัยว่าเวลาเราไปอุดฟันนั้นหมอเอาอะไรอุดให้กับเราสีดำบ้างสีเงินบ้างหรืออาจจะเป็นสีใสๆเหมือนฟันบ้าง แต่หลายๆคนอาจจะยังไม่ทราบกันว่าวัสดุเหล่านั้นที่นำมาอุดฟันให้แก่เรานั้นเป็นวัสดุอะไรทำมาจากอะไร แต่เพื่อนๆไม่ต้องสงสัยอีกต่อไปเพราะในวันนี้เราจะมาอธิบายวัสดุต่างๆที่ใช้ในการอุดฟันอย่างละเอียดให้เพื่อนๆได้รับทราบโดยทั่วกัน งั้นเรามาเริ่มจากรู้ที่มากับการอุดฟันกันเลยดีกว่า
เมื่อก่อนทันตแพทย์ตรวจพบฟันผุ สิ่งที่คุณหมอนำมาใช้อุดฟันมักเป็นวัสดุมีสีวาวคล้ายโลหะ ซึ่งรู้จักกันในชื่อของอมัลกัม (amalgum) แต่เมื่อเวลาผ่านไป ความก้าวหน้าด้านเทคโนโลยีวัสดุมีมากขึ้น จึงเริ่มมีวัสดุอุดฟันแบบใหม่ซึ่งมีสีขาวคล้ายเนื้อฟัน เรียกว่า เรซิน หรือคอมโพสิต อย่างไรก็ดีผลิตภัณฑ์เหล่านี้ล้วนแล้วแต่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศทั้งสิ้น ดังนั้นนักวิจัยไทยจึงพยายามวิจัย และพัฒนาวัสดุอุดฟันชนิดใหม่ออกมา เพื่อทดแทนการนำเข้าจากต่างประเทศเพราะมันจะทำให้มีค่าใช้จ่ายมาก และคอมโพสิต เรซินนั้นเป็นวัสดุที่ทำจากพอเซอเลนเป็นส่วนประกอบ มีคุณสมบัติสีคล้ายสีฟันจริงและมีเนื้อวัสดุคล้ายฟันจริงมากที่สุดเพราะฉะนั้นเวลานำมาใช้ในการอุดฟันจึงทำให้มีความสวยงามและไม่เป็นที่เห็นเด่นชัด วัสดุประเภทนี้สามารถนำมาอุดฟันได้ทั้งฟันหน้าหรือฟันที่อยู่ด้านหลังหรือฟันกราม ได้อีกด้วย
วัสดุอุปกรณ์อุดฟันในปัจจุบันแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ดังนี้
1.วัสดุอุดฟันโดยตรง เป็นวัสดุที่ถูกออกแบบมาเป็นพิเศษเพื่อให้อุดโพรง หรือรูบนตัวฟัน มีสมบัติเข้ากันได้ทางชีวภาพ จะมีการเกิดปฏิกิริยาเคมีของวัสดุขณะแข็งตัว อาจคายความร้อน หรือปล่อยสารอื่นออกมา แต่สิ่งที่ปล่อยออกมาจะไม่มีอันตรายใดๆ ต่อตัวฟัน และคนไข้
1.1 อมัลกัม (Amalgam) เป็นวัสดุอุดฟันรู้จักกันมานาน และนิยมใช้อย่างแพร่หลาย เพราะมีความแข็งแรงสูง มีอายุการใช้งานยาวนานหลายปี และราคาถูก อมัลกัมเป็นโลหะผสมประกอบด้วยปรอทเป็นธาตุหลักประมาณร้อยละ 43-54 และมีโลหะอื่นผสมอยู่ด้วย ได้แก่ เงินประมาณทองแดง สังกะสี และดีบุก ด้วยเหตุที่วัสดุเป็นโลหะผสมจึงมีสีแวววาวแบบโลหะ ซึ่งจะไม่กลมกลืนกับสีเนื้อฟัน
1.2 คอมโพสิตเรซิน (Composite Resin) เป็นวัสดุผสมระหว่างพลาสติกกับผงแก้ว มีความแข็งแรงสูง ทนทาน สามารถผลิตให้มีสีคล้ายเนื้อฟัน แต่จะมีราคาที่สูงกว่า อมัลกัม
2.วัสดุอุดฟันโดยอ้อม เป็นวัสดุที่ถูกเตรียมหรือขึ้นรูปสำเร็จจากภายนอก ก่อนนำไปอุดบนตัวฟันหรือตำแหน่งฟันเดิมที่ทันตแพทย์เตรียมไว้ล่วงหน้า ได้แก่
2.1 ทองคำ (Gold) เป็นโลหะบูรณะฟันอีกชนิดหนึ่งที่มีประวัติการใช้งานยาวนานมาก แต่เนื่องจากโลหะมีสมบัตินำความร้อนและความเย็น ดังนั้นจึงอาจก่อให้เกิดความระคายเคือง และยังมีราคาที่แพงอีกด้วยถึงแม้ว่าทองคำจะมีอายุการใช้งานนานก็ตาม
2.2 พอร์ซเลน (Porcelain) เป็นวัสดุเซรามิกมีความแข็ง และเปราะมาก จึงมีผลให้ฟันคู่สบ เกิดการสึกหรอได้ง่าย ทั้งนี้ทันตแพทย์ไม่แนะนำให้ใช้พอร์ซเลนอุดฟันโดยเฉพาะอย่างยิ่งฟันบดเคี้ยวอย่าง ฟันกราม
วิธีการอุดฟันด้วยคอมโพสิต พอจะแบ่งเป็นขั้นตอนดังนี้
1. ถ้าเป็นฟันผุ ทันตแพทย์จะกรอส่วนที่ผุออก
2. เตรียมผิวฟันด้วนสารปรับสภาพฟัน
3. ทาสารช่วยยึด(คล้ายกับทากาว)บนผิวฟัน
4. จากนั้นอุด้วยคอมโพสิต การอุดจะทำไปทีละชั้นจนเต็มโพรงฟันและแต่งให้ได้รูปร่างตาม
ต้องการ
วัสดุคอมโพสิตจะมีการแข็งตัวด้วยการฉายแสงที่มีคุณสมบัติเฉพาะสีฟ้าๆ (เด็กๆอาจคิดว่าเป็นแสงเลเซอร์แต่จริงๆแล้วไม่ใช่) แสงนี้ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย ยกเว้นจ้องเป็นเวลานานๆ ดังนั้นทันตแพทย์จะใช้แผ่นพลาสติกสีเหลืองกั้นแสงเอาไว้ขณะทำงานเพื่อป้องกัน หลังอุดฟันเสร็จจะเป็นการกรอแต่งวัสดุให้ได้รูปร่างที่ดี มีผิวเรียบ มัน มีความสวยงาม
วิธีการดูแลรักษา
1. ควรจะต้องทำความสะอาดด้วยการแปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง และการแปรงฟันหลังรับประทานอาหาร
2. ควรจะต้องดูแลรักษาความสะอาดด้วยไหมขัดฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง
3. ควรจะต้องทำการบ้วนปากด้วยน้ำยาผสมฟลูออไรด์ก่อนนอนทุกวัน
4. ควรจะต้องให้ความระมัดระวังและหลีกเลี่ยงการเคี้ยวของแข็งบริเวณที่อุดฟัน
5. ควรจะต้องพบทันตแพทย์เป็นประจำทุก 6 เดือน
